

		Home

Kennisbronnen

Roos van Leary

Roos van Leary

Een belangrijk psychologisch basisprincipe is: gedrag lokt gedrag uit. Eén van de modellen voor de interactie tussen mensen is de 'Roos van Leary'. De roos heeft twee dimensies: boven-onder en samen-tegen.

De boven-gedragspatronen zijn: actief, initiërend, beïnvloedend, beheersend.

De onder-gedragspatronen zijn: passief, afhankelijk, onderdanig, conformerend.

De samen-gedragspatronen zijn: aardig, sympathiek, meewerkend.

De tegen-gedragspatronen zijn: onaardig wantrouwend, intolerant.

	Tegen	Samen
Boven	aanvallen	leiden
Onder	verdedigen	volgen

Volgens Leary gelden twee belangrijke hoofdregels:

Symmetrie-principe: samen-gedrag lokt samen-gedrag uit en tegen-gedrag lokt tegen-gedrag uit.
Complementariteit: boven-gedrag roept onder-gedrag op en onder-gedrag roept boven-gedrag op.

Ofwel, in bovenstaande schematische weegave:

aanvallen lokt verdedigen uit, en omgekeerd
leiden lokt volgen uit, en omgekeerd

Wanneer je te maken hebt met lastige mensen dan is het niet altijd effectief om op deze natuurlijke manier te reageren op hun gedrag. Als je bijvoorbeeld te maken hebt met een competitieve dominante baas die onredelijk is ('aanvallen') dan kun je bij de natuurlijke reactie ('verdedigen') je eigen belangen wel vergeten.

De truc is om het initiatief om te draaien. Jij kiest je eigen gedrag en dan zal de lastige persoon volgens de Roos van Leary reageren.

Voorbeeld

Stel je wilt dat je baas op een aardige manier leiding geeft, waarbij hij meer rekening houdt met jouw inbreng. Met andere woorden: je wilt dat hij samen-boven gedrag vertoont. Daarvoor moet jij samen-onder gedrag kiezen.

Samen: aardig, sympathiek, meewerkend
Onder: passief, afhankelijk, onderdanig, conformerend

Dat doe je bijvoorbeeld door bij bullebak-gedrag van je baas zelf vriendelijk te blijven en belangstellend te informeren hoe je zijn opdrachten het beste kunt uitvoeren. Informeer naar de achtergronden, zijn doelstellingen etc. en presenteer mogelijkheden om aan die doelstellingen te voldoen. Als je zo je baas in een constructieve houding hebt gekregen, dan breng je je eigen punten in, zoals adviezen, benodigd budget en medewerking etc.

Bullebakkende baas: "Jan, ik moet morgen een financiële rapportage hebben. Zorg daarvoor, wil je. Als jij het niet kan dan zoek ik wel iemand anders."

Wat je niet moet doen is in de verdediging schieten: "Wat is dat nou voor onzin? Het is 3 dagen werk om zo'n rapportage te maken. Nou, je zoekt maar iemand anders."

Maar je kiest samen-onder gedrag: "Je wilt de cijfers van het 2e kwartaal neem ik aan, voor het management team?"
Baas: "Ja, met een prognose voor het 3e kwartaal."

Jij: "Definitieve cijfers wordt lastig, want we moeten nog een deel van de administratie bijwerken, maar als het voorlopige cijfers mogen zijn dan lukt me dat wel. Ik denk dat de definitieve cijfers niet veel zullen afwijken."
Baas: "Ja ja, doe dat dan maar."

Jij: "Dan heb ik snel medewerking van de boekhouder en de account managers nodig, om de facturen en het onderhanden werk van het 3e kwartaal te schatten."
Baas: "Dat vraag ik ze wel even."

Jij: "Als jij ervoor zorgt dat ik die gegevens voor vier uur vanmiddag heb dan ligt de rapportage morgenochtend om 10 uur klaar."
Baas: "OK" (vliegt weg om jouw verzoek uit te voeren)

Vanwaar de naam 'Roos van Leary'?

Het model werd rond 1950 uitgewerkt door de Amerikaanse psycholoog Timothy Leary, op basis van zeer veel observaties van mensen. Leary liet zich inspireren door een windroos, een cirkel waarin de vier windrichtingen staan aangegeven (het plaatje achter een kompasnaald).

Zie ook

Omgekeerd interveniëren

In de cursus Adviseren wordt omgekeerd interveniëren uitgelegd aan de hand van de Roos van Leary.

Interpersoonlijk gedrag

Psychologische modellen van relaties tussen mensen en hun onderling gedrag.

Verder naar de hoofdpagina van de cursus Omgaan met lastige mensen.

Bron: www.leren.nl/cursus/sociale-vaardigheden/lastige-mensen/leary.html